بهناز علی‌پور گسکری، داستان‌نویس و منتقد ادبی، گفت: فعالیت حرفه‌ای نویسندگان در همه کشورها با شرایط اقتصادی و فرهنگی آنها ارتباط دارد. در کشورهایی با شرایط کشور ما، نویسندگی نه یک شغل بلکه نوعی سرگرمی و تفنن تلقی می‌شود اما در جوامع پیشرفته شغلی معتبر و قابل احترام است با همه مزایایی که مشاغل دیگر دارند. این امر می‌تواند در کشور ما هم محقق شود ولی هنوز تا رسیدن به آن آرمان خیلی فاصله داریم.
به گزارش گیتا، بهناز علی‌پور گسکری، نویسنده و منتقد ادبی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در پاسخ به این پرسش که نویسندگی به‌صورت حرفه‌ای در ایران چقدر جا افتاده و پذیرفته شده است و در اینجا چه تلقی‌ای از نویسندۀ حرفه‌ای وجود دارد، عنوان کرد: اساساً نویسنده (داستان نویس) حرفه‌ای دو مفهوم دارد؛ مفهوم اول و شایعش که در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد این است که نویسنده به امر نوشتن به شکل یک کار مکانیکی نگاه می‌کند؛ کار سفارشی می‌پذیرد، می‌نویسد و از این راه کسب درآمد می‌کند و از هر موضوع دم دستی هم استقبال می‌کند.
وی ادامه داد: از این منظر حرفه‌ای بودن در ذهن مردم ما مفهومی منفی دارد؛ اما در معنای دوم، نویسنده حرفه‌ای نویسنده واقعی است؛ ابزارش کلمه است و زبان و کلمه برایش امری مقدس به شمار می‌رود و آن را برای هر امر سفارشی با محدودیت‌های زمانی به کار نمی‌گیرد و با هیچ مبلغی معاوضه نمی‌کند.
علی‌پور همچنین در پاسخ به این سوال که درآمد نداشتن از راه نوشتن و درنتیجه پرداختن نویسنده به کارهایی به‌جز نوشتن، چه تاثیری روی کیفیت آثار او می‌گذارد، گفت: داستان‌نویسی که دغدغه‌اش نوشتن است به وقت کافی برای نوشتن احتیاج دارد چون خلاقیت از محل مطالعه و پژوهش تغذیه می‌شود؛ پس طبیعی است که داستان‌نویس با تمرکز روی کار خودش می‌تواند باعث پیشرفت و ارتقای داستان‌نویسی شود؛ ولی داستان‌نویسی که برای تأمین زندگی‌اش به شغل دیگری نیاز دارد، با ذهن و جسم خسته تمرکز لازم برای خلق آثار بدیع را نخواهد داشت و نمی‌تواند عامل تحرک ادبیات باشد.
وی با اشاره به اندک بودن میزان کتابخوانی در کشور ما و تأثیر اقتصاد بر فرهنگ عنوان کرد: در کشور ما با توجه به میزان کتابخوانی اندک و تأثیر اقتصاد بر فرهنگ، امکان حرفه‌ای بودن در داستان‌نویسی برای اغلب نویسنده‌ها مهیا نیست و نویسنده‌ها اغلب شغل دیگری برای تأمین زندگی دارند و اگر فرصتی داشته باشند تلاش می‌کنند از فرصت‌های باقی مانده برای نوشتن استفاده کنند، چراکه اینجا مسئله مالی نیست؛ اینجا موضوع دغدغه و علاقه است. ادبیات برای نویسنده واقعی یک پناه است. نویسنده پشت کلماتش پناه می‌گیرد و ادبیات برایش یک ضرورت است و بدون آن نمی‌تواند نفس بکشد؛ بنابراین ما در جامعه با یک پارادوکس مواجه هستیم و این پارادوکس ناامید کننده است.
علی‌پور همچنین به تجربه نویسندگان کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: فعالیت حرفه‌ای نویسندگان در همه کشورها با شرایط اقتصادی و فرهنگی آنها ارتباط دارد. در کشورهایی با شرایط کشور ما، نویسندگی نه یک شغل بلکه نوعی سرگرمی و تفنن تلقی می‌شود اما در جوامع پیشرفته شغلی معتبر و قابل احترام است با همه مزایایی که مشاغل دیگر دارند. این امر می‌تواند در کشور ما هم محقق شود ولی هنوز تا رسیدن به آن آرمان خیلی فاصله داریم.
وی درباره تاثیر سفارشی نوشتن نویسندگان بر ادبیات کشورمان نیز عنوان کرد: درباره اینکه کار سفارشی گرفتن به ضرر ادبیات است یا نیست جواب قاطعی نمی‌توان داد و این امر به رویکرد نویسنده و تلقی او از نوشتن و تولید ادبی بستگی دارد. وقتی ناشر یا صنعت نشر، کار سفارشی به نویسنده پیشنهاد می‌کند برای او مهلتی کوتاه و ضرب‌الاجل تعیین می‌کند. از آنجا که زمان محدودی در اختیارش گذاشته شده، نمی‌تواند تامل و تتبع لازم را در نوشته اعمال کند؛ پس نوعی کار سری‌دوزی را در پیش می‌گیرد؛ یعنی کاری که عمق و ادبیت ندارد. من نمی‌توانم با این محدودیت‌ها کنار بیایم؛ البته تجربه این کار را داشته‌ام ولی ترجیح می‌دهم جز به ضرورت، به این موضوع اعتنا نکنم و سفارش نپذیرم.
از بهناز علی‌پور گسکری آثار مختلفی، اعم از داستان و پژوهش و نقد ادبی، منتشر شده است. مجموعه داستان‌های «بمانَد…»، «بگذریم…» و «حافظه‌ی پروانه‌ای»، رمان «جا ماندیم…» و یک رمان نوجوان با عنوان «راز کیمیا و افسانه‌ی مهر و ماه» آثار داستانی منتشرشده از این نویسنده ایرانی معاصر هستند. علی‌پور دو بار، یک بار به‌خاطر مجموعه داستان «بگذریم…» و بار دیگر به‌خاطر مجموعه داستان «بمانَد…» جایزه مهرگان ادب را دریافت کرده است. همچنین مجموعه داستان «بگذریم…» او برندۀ جوایز ادبی یلدا و پروین اعتصامی شده است. علی‌پور کتابی با عنوان «هشت بهشت» را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد که بازنویسی منثور او از منظومۀ «هشت بهشت» امیرخسرو دهلوی برای نوجوانان است. «زن در رمان فارسی از انقلاب مشروطه تا انقلاب ۵۷» از جمله آثار پژوهشی این نویسنده و منتقد ادبی است. تدریس نویسندگی خلاق در دانشگاه و آموزشگاه‌های مختلف، از دیگر فعالیت‌های بهناز علی‌پور گسکری در حوزۀ ادبیات است.
گیتا خبر/
