اسید فولیک چیست؟ درمان ناباروری

اسید فولیک که به نام های فولات یا ویتامین B9 نیز خوانده می شود در کشاورزی کاربردی مهم دارد همچنین برای بسیاری از اعمال بدن از جمله سلامتی سیستم عصبی، خون و یاخته ها حیاتی و اساسی است. این ویتامین بدن را در مقابل بیماری های قلبی، نقصهای مادر زادی، پوکی استخوان و سرطان های مشخصی حفظ می کند.

 

در فراورده های غذایی (برای مثال جوشیده یا حرارت داده شده) اسید فولیک از بین می رود. نگه داشتن غذا در حرارت اتاق به مدت طولانی نیز می تواند محتوای اسید فولیک آن را از بین ببرد.

 

 

اسید فولیک (Folic Acid) یکی از “انواع ویتامین” های گروه B است و برای رشد سلول ها و متابولیسم (سوخت و ساز) بدن لازم می باشد. واژه فولات (Folate) همان فولیک اسیدی بوده که در منابع طبیعی یافت می شود. اسید فولیک نسخه دست ساز فولات بوده و در مکمل ها یافت می شود. مقاله امروز به معرفی اسید فولیک، بررسی خواص و فواید آن، مضرات فولیک اسید و مشخص کردن افرادیکه باید از این مکمل استفاده کنند، می پردازد.

 

عملکرد اسید فولیک چیست و چرا کمبود آن موجب کم خونی می شود ؟عمل اسید فولیک شرکت در تولید پروتئین در بدن است . نقش دیگر آن در ساخته شدن اسیدهای نوکلئیک***است.

 

اسیدهای نوکلئیک در هسته سلول قرار دارند و انتقال دهنده صفات ارثی می باشند . اسید فولیک با قابلیت جابجایی واحدهای تک کربنه در همانند سازی ژنها نقش دارد . در بخشهایی از بدن که تکثیر سلولی سریع دارند مانند گلبولهای قرمز و سفید، سلولهای دیواره دستگاه گوارش و ادراری ، اسید فولیک بیشتر مورد نیاز است . کمبود اسید فولیکعوارض کمبود طولانی مدت آن در یک فرد بالغ ،کم خونی،متورم وقرمز شدن زبان، اختلالات گوارشی مانند اسهال واختلالات روحی چون افسردگی است و تأثیر کمبود آن در کودکان نیز کاهش رشددر آنهاست ، تقریباً 10 درصد افراد جامعه مبتلا به درجاتی از کمبود اسید فولیک هستند البته در حدی که علائم بالینی آن بروز نکرده باشد .

 

 

 

الف) کم خونی های ماکروسیتیک یا مگالوبلاستیک ثانویه به کمبود اسید فولیک، بیماری کبدی، الکلیسم، انسداد روده، همولیز بیش از حد.

زنان باردار و شیرده:mg 8/0 در روز.

 

بزرگسالان و کودکان بالای 4 سال :mg 4/0 میلی گرم روزانه به مدت 5-4 روز و پس از اصلاح کم خونی رژیم غذایی مناسب رعایت شود.

 

کودکان کوچکتر از چهار سال:مقدار تا mg/day 3/0 از راه خوراکی ، تزریق زیرجلدی یا عضلانی مصرف می شود.

 

 

ب) جلوگیری از کم خونی مگالوبلاستیک بارداری و صدمات جنینی.

 

بزرگسالان:در دوران بارداری، مقدار mg/day 1 از راه خوراکی.

 

 

پ) مکمل غذایی.

 

بزرگسالان:مقدار mg/day 2/0-15/0 از راه خوراکی برای مردان و mg 18/0-15/0 برای زنان.

 

کودکان:مقدار mg/day 05/0 از راه خوراکی مصرف می گردد.

 

 

ت) اسپروی مناطق حاره.

 

بزرگسالان:مقدار mg/day 15-3 از راه خوراکی مصرف می شود.

 

 

 

اسید فولیک، پس از تبدیل به اسید تتراهیدروفولیک، برای تولید گویچه های قرمز، سنتز پورین وتیمیدیلات ها ،متابولیسم اسیدهای آمینه از قبیل گلیسین و متیونین و هیستیدین ضروری است.

 

 

 

اسید فولیک حتی در موارد سوءجذب تقریباً به طور کامل از مجرای گوارش جذب می شود. متابولیسم این دارو کبدی است. زمان لازم برای رسیدن به اوج غلظت سرمی، 60-30 دقیقه است. دفع اسید فولیک کلیوی است.

 

 

 

 

در بیمارانی که آنمی پرنیشوز تشخیص داده نشده دارند منع مصرف دارد زیرا ممکن است علائم آنمی را بپوشاند. همچنین در بیمارانی که آنمی پرنیشوز و سایر آنمی های مگالوبلاستیک ثانویه به کمبود vitB12 دارند منع مصرف دارد.

 

گروه هایی از افراد که از مصرف مکمل اسیدفولیک سود ببرند، از جمله شامل این گروه ها می شود:

 

 

 

زنانی که باردار هستند یا می خواهند باردار شوند و زنان شیرده.

 

زنانی که نوزادی با عارضه اسپانیا بیفیدا (نقصان تشکیل ستون فقرات که ممکن است به بیرون زدگی بافت های عصبی بینجامد) به دنیا آورده اند و می خواهند دوباره باردار شوند.

 

زنانی که عضوی از خانواده شان به اسپانیا بیفیدا دارد.

 

زنانی که خودشان اسپانیا بیفیدا دارند و می خواهند باردار شوند.

 

افرادی که داروهایی برای درمان بیماری های مزمنی مانند صرع، دیابت نوع 2، بیماری التهابی روده، لوپوس، آسم، آرتریت روماتوئید یا پسوریاز مصرف می کنند.

 

افرادی که دیالیز می شوند.

 

افرادی که به بیماری کم خونی سلول داسی، بیماری سلیاک یا بیماری کبدی مبتلا هستند.

 

 

 

میزان پیشنهادی مصرف (RDA) اسید فولیک شامل هم اسید فولیک موجود در خوراکی ها و هم اسید فولیک موجود در مکمل ها به قرار جدول زیر می باشد:

 

 

 

0تا 6 ماهگی 65 میکروگرم در روز

 

7 تا 12 ماهگی 80 میکروگرم در روز

 

1 تا 3 سالگی 150 میکروگرم در روز

 

4 تا 8 سالگی 200 میکروگرم در روز

 

9 تا 13 سالگی 300 میکروگرم در روز

 

14 سال به بالا 400 میکروگرم در روز

 

زنان باردار 600 میکروگرم در روز

 

زنان شیرده 500 میکروگرم در روز

 

آخرین سطح مصرف قابل تحمل (UL) میزانی است که فرد با مصرف این مقدار مکمل نیز باز ایمنی و سلامت بدنش بخطر نیافتاده و دچار مشکل نمی شود. مصرف بیشتر از این حد با دستور پزشک مجاز بوده ولی در غیر این صورت مجاز نمی باشد. این میزان برای اسید فولیک بشرح:

 

 

 

1تا 3 سال 300 میکروگرم در روز

 

4 تا 8 سال 400 میکروگرم در روز

 

9تا 13 سال 600 میکروگرم در روز

 

14 تا 18 سال 800 میکروگرم در روز

 

19 سال به بالا 1000 میکروگرم در روز

 

 

 

شیرخواران زیر 6 ماه:25 میکروگرم

 

6 تا 12 ماه:35 میکروگرم

 

بچه های 1 تا 3 سال:50 میکروگرم

 

بچه های 4 تا 6 سال:75 میکروگرم

 

پسران و دختران 11 تا 14 سال 150 میکروگرم

 

مردان 15 سال و بالاتر:400 میکروگرم

 

زنان 15 سال و بالاتر:400 میکروگرم

 

خانم های حامله:600 میکروگرم

 

زنان شیرده:500 میکروگرم

 

 

 

 

اسید فولیک یا همون فولات یا ویتامین B9 یکی از اصلی ترین نیاز های خانوم ها مخصوصا در دوران بارداری هست و نقش بسیار برجسته ای در دوران بارداری داره که معمولا به همه خانوم ها توصیه میشه. (البته که باید تحت نظر پزشک متخصص باشه) کارشناسان و متخصصان میگن مصرف مکمل های مولتی ویتامین همراه با 400 میکروگرم فولیک اسید به صورت روزانه در قبل از بارداری و در طول بارداری بسیار مفیده.

 

 

 

 

اسید فولیک به بهبود توسعه عصب کودک شما کمک میکنه که بعدا به نخاع و مغز تبدیل میشه. مصرف اسید فولیک از نقص های مادر زادی لوله عصبی پیش گیری میکنه و کمک میکنه هیچ نقصی در سیستم عصبی مرکزی جنین قبل از به دنیا اومدن وجود نداشته باشه.

 

همچنین مصرف اسید فولیک احتمال سقط جنین رو کاهش میده و از به دنیا آوردن کودکی با وزن کم و مشکلاتی از این قبیل تا حد زیادی پیشگیری میکنه.

 

 

 

 

 

مصرف اسد فولیک برای خود شما نیز به عنوان مادر بسیار مفیده و از بیماری های قلبی، آلزایمر و … پیشگیری میکنه.

 

 

 

برای خانوم هایی که قصد بارداری دارند مصرف اسید فولیک از سه مه قبل از بارداری توصیه میشه و خانوم هایی که متوجه بارداریشون میشن بلافاصله باید مصرف اسید فولیک رو شروع کنن. که در دوران قبل از بارداری و در سه ماهه اول بارداری 400 میکروگرم در روز توصیه شده که حتما باید با مشورت پزشک باشه. همچنین در سه ماهه دوم و سوم 600 میکرو گرم و در دوران شیر دهی 500 میکروگرم توصیه شده.

 

 

البته در سه ماهه دوم و سوم اگه از مکمل “فرفولیک” استفاده کنید حاوی مقداری اسید فولیک هست که احتمالا مصرف مکمل اسید فولیک به صورت جداگانه حذف میشه. به همین دلیله که تاکید میکنم باید با مشورت پزشک باشه تا مشکلی پیش نیاد.

 

 

 

 

یک ارتباط بین مصرف فولیک اسید و فراوانی ناهنجاری در سلول های اسپرم مردان وجود دارد.اسپرم شامل تعداد غیر طبیعی کروموزوم است حدود 1٪ به 4٪ از اسپرم مرد سالم را که برخی از انواع اختلال از این نوع است مصرف ویتامین B9 در سنین باروری می‏تواند از بروز نیمی از نقایص لوله عصبی مانند «اسپاینابیفیدا» جلوگیری کند. کمبود این ویتامین در زمان بارداری می‏تواند به کم‏خونی، تولد نوزادنارس و ایجاد نقص لوله عصبی در جنین منجر شود. تا چندی پیش، مصرف اسیدفولیک فقط به زنان باردار توصیه می‏شد که در حال حاضر براساس نتایج تحقیقات انجام‏شده مصرف آن به آقایان نیز توصیه می‏شود. براساس نتایج تحقیقات این ویتامین در تقسیم های سلولی نقش بسزایی دارد و حرکت و کیفیت اسپرم را بهبود می‏بخشد.

 

معمولا به تمام خانم‏ها توصیه می شود 6 ماه قبل از بارداری به پزشک زنان مراجعه کنند تا تمام آزمایش های روتین و موردنیازشان را انجام دهند. البته در این زمان حتما باید با حضور همسرشان به پزشک مراجعه کنند تا آزمایش‏های لازم هم برای همسرشان و هم برای خود خانم تجویز شود. معمولا یکی از آزمایش‏های تجویزشده به آقایان، آزمایش اسپرموگرام است که در آن حرکت، شکل و تعداد اسپرم‏ها ارزیابی می‏شود. گاهی ممکن است جواب آزمایش در بعضی از افراد غیرطبیعی باشد که می‏تواند علت‏های زیادی داشته باشد. جالب اینکه در مواردی فقط با تجویز انواع ویتامین‏ها مانند زینک، اسیدفولیک و ویتامین D مشکل برطرف می‏شود.

 

از سوی دیگر، نتایج تحقیقات حتی در روش‏ IVF نشان می‏دهد مردانی که 3-2 ماه قبل از بارداری همسرشان، مصرف ویتامین و اسیدفولیک را شروع کرده‏اند کیفیت و شکل اسپرم و توانایی باروری در آنها افزایش می‏یابد. دوز اسیدفولیک مصرفی با توجه به اینکه فرد چه زمانی تصمیم به مصرف آن دارد، متفاوت خواهد بود مثلا اگر خانمی قرار است طی یکی، دو ماه آینده باردار شود مصرف اسیدفولیک 5 میلی‏گرمی و در آقایان 1 میلی‏گرمی توصیه می‏شود ولی اگر خانمی تصمیم بگیرد 6 ماه تا یک سال بعد باردار شود مصرف اسیدفولیک با دوز یک میلی‏گرم و در آقایان هم همان دوز یک میلی‏گرم پیشنهاد خواهد شد.

 

 

 

اسیدفولیک غلظت فولات را در سرم و گلبولهای قرمز کاهش می دهد.

 

 

 

تظاهرات بالینی:اسیدفولیک نسبتاً غیرسمی است. عوارض گوارشی و CNS به ندرت در بیمارانی گزارش شده است که mg/day 15 اسیدفولیک را به مدت یک ماه مصرف کرده اند.

 

 

 

در اغلب موارد به خانم های باردار مکمل اسیدفولیک تجویز می شود تا سلامت مادر و جنین تامین شود. میزان فولات مورد نیاز در دوره ی بارداری حدود 400 میکروگرم در روز می باشد. البته به عقیده ی برخی از متخصصان افرادی که قصد بارداری دارند نیز باید مکمل مصرف کنند تا بدنشان آمادگی لازم برای بارداری را داشته باشد. اگر خانمی دچار کمبود این ویتامین باشد پزشک دُز بالای آن را تجویز خواهد کرد. مصرف اسیدفولیک کافی در دوره ی بارداری از تولد نوزادانی با ناهنجاری های مادرزادی، زایمان پیش از موعد، اوتیسم، بچه های لب شکری و تأخیر در گفتار پیشگیری می کند. البته مصرف مکمل اسیدفولیک صرفاً برای خانم های باردار نیست و آقایانی که قصد پدر شدن دارند نیز باید به فکر افزایش میزان اسیدفولیک بدنشان باشند. اخیراً محققان هلندی به این نتیجه رسیده اند که روی اسپرم آقایان تأثیر گذشته و قدرت باروری آن ها را افزایش می دهند.

 

توجه داشته باشید تمام افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند نیز به مکمل نیاز خواهند داشت. باید بدانید که کمبود اسیدفولیک باعث بروز عوارضی مانند خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، ضعف، سوزش معده، اسهال، یبوست، افسردگی، تپش قلب، ضعف سیستم ایمنی و غیره می شود. توصیه می کنیم در صورتی که تصور می کنید با کمبود این ویتامین مواجه هستید آزمایش خون داده و با پزشکتان در ارتباط باشید.

 

 

 

اگر غذاهای دارای اسید فولیک ( فولات) را مصرف کنید، احتمال خطر بیماری قلبی را کم کرده اید. اسید فولیک مقدار اسید آمینه هموسیستئین را نیز کم می کند.

انستیتوی سلامتی بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی را مشخص کرده است، نظیر:افزایش LDL (کلسترول بد)، افزایش فشار خون، کاهش HDL (کلسترول خوب)، چاقی و دیابت.

 

در سال های اخیر یکی دیگر از عوامل خطر برای بیماری قلبی شناخته شد و آن افزایش هموسیستئین است.

 

هموسیستئین، یک اسید آمینه می باشد که در خون وجود دارد و افزایش مقدار آن باعث سکته و بیماری قلبی می شود.

 

افزایش هموسیستئین باعث تنگ و گشاد شدن دریچه قلب می شود. همچنین، باعث تخریب رگ قلب و منعقد شدن خون در قلب و سکته قلبی شود.

 

کمبود فولات، ویتامین B12 و ویتامین B6 مقدار همموسیستئین خون را زیاد می کنند و به همین سبب بیماری قلبی را باعث می شوند. مصرف مکمل های فولات باعث کاهش مقدار هموسیستئین می شود و علاوه بر آن تنگ و گشاد شدن دریچه قلب را بهبود می دهد.

 

 

 

فولات کم در خون، احتمال بروز سرطان را زیاد می کند. فولات برای ساخت، تعمیر و عملکرد DNA لازم است. شواهدی در دست است که نشان می دهد، کمبود فولات موجب تخریب DNA می گردد و این تخریب ممکن است باعث سرطان شود.

 

تحقیقات نشان داده است که کمبود فولات غذایی موجب افزایش سرطان روده بزرگ و بیماری کبدی میشود.

 

سلول های سرطانی به سرعت تکثیر می شوند. فولات، برای سلول ها و بافت های تکثیر یافته بسیار مفید است. برای سرطانی ها، مصرف مکمل فولات بسیار خوب است.

 

 

 

مکمل اسید فولیک برای کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 مفید است.

 

اما این مکمل بر روی تغییرات و ناهنجاری های عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 اثری ندارد. برای درمان این ناراحتی های عصبی تنها مصرف ویتامین B12 مفید است.

 

 

 

کمبود اسید فولیک وقتی پیدا می شود که مصرف منابع غذایی این ویتامین جوابگوی نیاز بدن نباشد و یا فولات دفع شده از بدن زیاد باشد.

 

کمبود فولات در زنان باردار، منجر به کاهش وزن تولد، نوزادان نارس و دچار نقص لوله ی عصبی جنین می گردد.

 

در نوجوانان، کمبود فولات منجر به آنمی (کم خونی) می شود.

 

از دیگر علایم کمبود این ویتامین در بدن می توان کمبود اشتها ، اسهال، کمبود وزن، ضعف، سردرد، زود رنجی، فراموشی و ..... را نام برد.

 

به طور کلی، علائم زیر در کمبود این ویتامین ایجاد می شود:

 

خاکستری شدن موها، کم خونی، ضعف، آشفتگی در خواب، رنگ پریدگی، سرخی و بادکردگی و زخم های زبانی (گلوسیت)، زخم معده و اسهال.

 

 

 

بجز کم خونی و نقایص مادرزادی، کمبود اسید فولیک باعث مشکلاتی همچون:

 

• افزایش خطر سکته قلبی دوم

 

• افزایش خطر سکته مغزی

 

• افزایش خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطان همچون سرطان معده

 

• کاهش قابل ملاحظه تعداد اسپرم در مردان شده و ممکن است بتواند باعثناباروری مردان شود.

 

• افزایش خطر ابتلا به افسردگی

 

 

 

 

منابع خوب و مفید اسید فولیک شامل:

 

• سبزجات از جمله اسفناج، بروکلی و کاهو

 

• لوبیا، نخود فرنگی و عدس

 

• میوه هایی همچون لیمو، موز، طالبی، هندوانه، پرتقال، کیوی و عنبه

 

• جگر و قلوه جگر نباید در زنان باردار استفاده شود)

 

• زرده تخم مرغ، شیر، دانه های آفتابگردان و حبوبات نیز از دیگر منابع این ویتامین می باشند.

 

 

 

 

پژوهشگران هشدار دادند:هرچند مصرف فولیک اسید بسیار مفید است و مخصوصا برای زنان توصیه می شود اما باید توجه داشت که این ماده هم اثرات مثبت و منفی را باهم دارد.

 

تحقیقات نشان می دهد که فولیت خطر ابتلا به سرطان و نواقص مادرزادی را کاهش می دهد اما محققان آمریکایی هشدار دادند که این ماده درعین حال نیز می تواند باعث افزایش رشد تومورهای پیش سرطانی و سرطانی شود.

 

در پژوهش اخیر عمرداری محقق آکادمی غیر انتفاعی رشد آموزشی در واشنگتن و دکتر جوئل ماسون پژوهشگر دانشگاه توفتر، شرایط پس از مصرف فولیک اسید بعنوان مکمل را مورد ارزیابی قرار دادند. فولیک اسید در واقع ویتامین B4 ساخت انسان است.

 

 

آنها دریافتند:این ویتامین در پیشگیری از نواقص عصبی مادرزادی و نیز سرطان روده و راست روده مفید است. اما این دو محقق هشدار دادند در کشورهایی که آرد سفید آنها با فولیک اسید غنی سازی می شود مصرف اضافی این ویتامین در قالب قرص های مکمل خطرناک است و می تواند عوارض جانبی نامطلوبی را برای بدن در پی داشته باشد. برای مثال در افرادی که حامل تومورهای پیش سرطانی هستند افزایش مقدار فولیک اسید بیش از حد نیاز و طبیعی خطر بروز و رشد سرطان را تشدید می کند.